De Filipijnen bestaan uit enorm veel eilanden, de ene nog mooier dan de ander. Dat maakt het extra moeilijk om eilanden te kiezen, je wilt niet als een kip zonder kop van het ene eiland naar het andere. Heb je twee of drie weken in de Filipijnen, raden we aan om 3 tot 4 eilanden te bezoeken. Is Bohol een bezoek waard en wat kun je er eigenlijk allemaal doen? In dit blog delen we onze ervaringen en geven we praktische informatie en tips over Bohol in de Filipijnen.
In dit blog:
Wat te doen op Bohol?
Bohol is het op tien na grootste eiland van de Filipijnen en ligt in het midden van de Visayas. Het wordt omringd door de Boholzee, waar je goed kunt snorkelen en duiken. Bohol is een heuvelachtig eiland met dichtbegroeide jungle, watervallen, grotten, en rijstvelden. Er is enorm veel te doen en zien, van relaxen op het strand tot aan ziplinen en kajakken. Hieronder hebben we de leukste activiteiten en bezienswaardigheden voor je op een rijtje gezet:
Duiken en snorkelen
Vooral het zuiden van Bohol heeft een aantal mooie plekken om te snorkelen en duiken. De meeste toeristen maken een tour vanaf het schiereiland Panglao naar Balicasag Island en Pamilacan Island die bekend staan bekend om hun kristalheldere water en diverse zeeleven zoals schildpadden, barracuda’s, tropische vissen, dolfijnen en soms zelfs walvishaaien. Liever geen boottocht boeken? Rijd dan met de scooter of tuktuk naar het Napaling Reef, aan de westkust van Panglao. Je betaalt een toegangsprijs van 300 PHP / 5 euro om te zwemmen tussen de kleurrijke koralen, vissen en scholen sardines. Ga vroeg in de ochtend, dan is het water rustig en zijn er nog weinig andere mensen.
Ook de regio Anda, in het zuidoosten van Bohol is een dikke aanrader voor liefhebbers van de onderwaterwereld. Er zitten talloze duikresorts, maar ook snorkelen is interessant. Zo zagen wij tijdens het snorkelen o.a. zeeslangen, nudibranch, frogfish, schildpadden, sardines, anemoonvissen en koraal in alle kleuren. Anda is niet heel toeristisch, een ideale plek voor rustzoekers en natuurliefhebbers.
TIP ♥ – Ga naar het Blue Star Dive Resort, bestel een drankje of eet wat in hun restaurant en loop daarna door het resort de trap naar beneden het kleine strand op. In de namiddag zwemmen hier regelmatig enorme schildpadden op nog geen twee meter van de kust.
Spring in een Cave Pool
Bohol heeft veel grotten en zogenaamde cavepools, een grot met een ondergronds meer waar je in kunt zwemmen. Een van de bekendste is de Hinagdanan Cave (Panglao), een bijzondere grot met stalactieten en stalagmieten én een zwemgedeelte waar je kunt afkoelen. Zit je in de regio Anda, bezoek dan zeker de Cabagnow Cave pool. Parkeer je scooter op de ‘parkeerplaats’ voor 20 PHP (of zet je scooter 10 meter terug neer langs de kant) en betaal 50 PHP per persoon entree. Vanaf het ticketloket is het ongeveer 5 minuten lopen naar het natuurlijke zwembad. Wij waren er rond 12.00 uur, de zon schijnt dan recht op het felblauwe water. Spring in het water vanaf de kant (4 – 5 meter hoog) of neem de steile rode trap naar beneden. Er zitten wat locals die alles in de gaten houden, en er hangt een fijne, rustige sfeer. Het water is héérlijk!
Met je ticket heb je ook toegang tot de Tibaw Cave Pool, deze vonden wij een stuk minder mooi en niet de omweg waard. Iets verderop ligt de Combento Cavepool, die je gratis kunt bezoeken. Helaas wordt deze plek niet goed onderhouden en ligt er vaak afval. Zonde, want de kleine grot en het helderblauwe water zien er mooi uit.
TIP ♥ – bezoek de Cave Pools op een zonnige dag, want bij slecht weer wordt het water troebel en een beetje melkachtig. Je ziet dan niet de rotsen, wat gevaarlijk kan zijn als je dan het water ingaat.
Rice, Rice, baby!
Je verwacht het misschien niet, maar op Bohol heb je een aantal hele mooie rijstterrassen. Niet zo indrukwekkend als die in de regio Luzon, maar zeker de moeite waard. Het gaat hier nog steeds zoals honderden jaren geleden; mensen en waterbuffels die samen het land bewerken. Onze aanraders zijn de Cadapdapan Rice Terraces en Mayana Rice Terraces. Vanaf Loboc is het bijna 2 uur rijden, vanaf Anda een uurtje. Onderweg kom je langs lokale dorpen, scholen en markten.
Bezoek de Chocolate Hills
Ondanks hun naam, bestaan de Chocolate Hills helaas niet uit chocolade 😉 Ze worden zo genoemd omdat de met gras begroeide heuvels in de droge periode veranderen in een chocoladebruine kleur. Vanaf toeristhub Panglao is het ongeveer 1,5 uur rijden over een kronkelende weg door de heuvels. Na het kopen van een kaartje (100 PHP per persoon / 1,70), loop je via een steile trap van zo’n 200 treden naar het bovenste uitkijkpunt. De klim duurt ongeveer 5-10 minuten en onderweg zijn er meerdere uitkijkpunten. Ondanks dat het erg toeristisch is, blijft het een mooi uitzicht. Verder zit hier nog een (te duur) restaurant en een souvenirshop.
Let op: wil je bij de Chocolate Hills met een drone vliegen, kan dat alleen vóór 8 uur ’s ochtends. Er zijn trouwens genoeg andere plekken waar je de Chocolate Hills kunt bekijken, als je een scooter hebt, rij je er zo naartoe. Al kom je een beter uitzicht dan dit waarschijnlijk niet tegen.
Philippine Tarsier Sanctuary
Naast de Chocolate Hills staat Bohol ook bekend om de kleine aapjes met grote ogen, de spookdiertjes of Tarsiers. Dit zijn nachtdieren, ze slapen overdag. Als je door het park loopt, zie je er een aantal rusten op takken. Bijzondere diertjes, maar ook erg kwetsbaar. Ze zijn gevoelig voor geluid en licht, zet daarom de flitser van je camera uit en zorg dat je geen lawaai maakt. In 15 tot 30 minuten heb je alles wel gezien. Entree is 150 PHP per persoon / € 2,50.
Bilar Man-Made Forest
Als je vanaf Loboc naar Carmen rijdt, kom je vanzelf – via een kronkelende weg – langs dit kunstmatige bos. Het is een soort groene tunnel van bomen. Pas op, want er staan regelmatig mensen midden op de weg om foto’s te maken. Het is leuk om te zien, maar heel bijzonder vonden wij het nou ook weer niet.
Do go chasing waterfalls
Op Bohol zijn er nog van die verborgen watervallen waar bijna geen toerist komt. Zeker als je vroeg op pad gaat met de scooter (wat ons betreft het beste vervoermiddel in de Filipijnen), heb je de meeste plekken helemaal voor jezelf. Dit zijn onze favoriete watervallen op Bohol:
- Kinahugan Falls
- Pahangog Falls
- Ingkumhan Falls
- Mag-Aso Falls
- Can-umantad Falls
Cruise over de Loboc Rivier
De Loboc rivier is een populaire bezienswaardigheid op Bohol, maar toch voelt het nooit echt druk aan. Mensen bezoeken deze plek vaak als onderdeel van een groepsreis, waarbij ze een lunchcruise doen over de rivier, en in de avond een boottocht maken naar de vuurvliegjes. Ben je er buiten de piektijden, dan is er bijna niemand. Ga bijvoorbeeld suppen of maak een wandeling langs de groen / blauwe rivier. Leuk weetje: de Loboc rivier is niet altijd zo mooi groen van kleur. Bij regen wordt deze namelijk bruin en is het een stuk minder fotogeniek.
Vlieg over de jungle tijdens het ziplinen
Ben je klaar voor een adrenaline rush? In het Loboc Ecotourism Adventure Park krijg je tijdens het ziplinen een spectaculair uitzicht op de jungle en de Loboc rivier. Een leuke activiteit als afwisseling op de stranden. Het is mogelijk om als duo te gaan, alleen moet je dan wel ongeveer even zwaar zijn i.v.m. de gewichtsverdeling. Een ticket kost 500 PHP persoon / 8 euro.
Bekijk de zonsondergang bij de Cabantian Hills
Deze omgeving heeft wat weg van de Chocolate Hills, maar dan zonder de hordes toeristen. Vanaf Anda is het ongeveer een half uur rijden richting het dorp Guindulman. Hier sla je rechtsaf en volg je voor zo’n 10 minuten de weg heuvelopwaarts. Er staan geen borden, maar op een gegeven moment zit er aan je linkerhand een soort weg die de heuvels opgaat. Waarschijnlijk is het iemands land, want er lopen soms mensen en waterbuffels, maar niemand kijkt ervan op. Er zitten hooguit wat locals. Het uitzicht vanaf de Cabantian Hills is echt adembenemend, zowel bij zonsondergang als zonsopkomst!
De mooiste stranden van Bohol
Het Filipijnse eiland Bohol staat niet direct bekend als strandbestemming, maar heeft wel een aantal picture-perfect stranden die zo uit een magazine lijken te komen. Een populair strand is Alona Beach, dat aan de zuidwestkust ligt op het schiereiland Panglao. Iets te toeristisch voor onze smaak, maar zeker een goede plek als je houdt van een gezellige sfeer en uitgaan. Panglao heeft nog meer witte zandstranden, ook wat rustiger. Nog meer rust en goed snorkelen? Dan moet je naar Anda, dat aan de zuidoostkust van Bohol ligt, een persoonlijke favoriet. Dit zijn volgens ons de beste stranden van Bohol:
Dumaluan Beach
Dit is echt een droomstrand met palmbomen, helder blauwe zee en zacht, wit zand. Ideaal om te relaxen in een hangmat, zonnebaden of een duik te nemen in het water. Liever wat meer luxe en comfort? Scoor een daypass bij de Bohol Beach Club en je dag kan niet meer stuk. Je betaald dan ongeveer 1000 PHP per persoon (circa 16 euro) waarvan je een groot gedeelte kan besteden aan eten en drinken. Je mag gebruik maken van alle faciliteiten zoals de ligbedden, toiletten, het zwembad en de buitendouche.
White Beach
Met zoveel witte zandstranden was “White Beach” blijkbaar een populaire naam, want je vindt er niet één maar twee op Bohol. De eerste ligt op Panglao, ten noorden van Dumaluan Beach. Zoals de naam al doet vermoeden, is dit een mooi wit strand met fijn zand en turquoise water. Bezoek dit strand op een doordeweekse dag, want in het weekend is het druk met locals die er de hele dag vertoeven.
Nog een White Beach ligt in Anda, een pareltje waar je hoogstwaarschijnlijk helemaal alleen bent. Zwemmen in de zee is wat lastig, vooral tijdens eb, wanneer het water niet verder dan je knieën komt. Ga je het water in, pas dan op voor zee-egels.
TIP ♥ – Ga wat eten en drinken in het White Beach Resort en vraag of je daarna gebruik mag maken van hun infinity pool en ligbedden. Als er weinig gasten zijn, gaan ze hier waarschijnlijk mee akkoord. Zo kun je toch zwemmen en geniet van het prachtige strand en uitzicht.
Quinale Beach
Quinale Beach is minder druk dan andere stranden op Bohol, perfect als je op zoek bent naar rust en stilte. Het onderwaterleven is divers, met kleurrijke koralen en verschillende soorten vissen. Neem zelf je eigen snorkelspullen mee, dan kun je overal het water in. Er zijn weinig voorzieningen, dus zorg dat je elf genoeg water en wat te eten meebrengt. Blijf je tot de zonsondergang, dan wordt je getrakteerd op een magische lucht vol kleuren.
Talisay Beach
De stranden bij Anda zijn – net als Talisay Beach – lastig om te zwemmen vanwege het lage water bij eb. Het strand is perfect, met wit zand, palmbomen en een lichtblauwe zee. Soms liggen er veel vissersboten, leuk voor de foto. Een niet-commercieel strand, precies zoals we dat graag zien. Vanaf hier kun je trouwens een flink stuk wandelen richting Quinale Beach en het cetrum van Anda.
Can-uba Beach
Dit strand is iets anders dan de andere stranden op Bohol, maar daardoor niet minder mooi. Hier zitten vooral lokale families. Can-uba Beach ligt onder de havenplaats Jagna, tussen Loboc en Anda in. Het strand bestaat uit kiezels, daardoor is het water kraakhelder en ideaal om te snorkelen. Een leuke stop als je al in de buurt bent, op een heldere dag ze je in de verte het eiland Camiguin.
Eten in op Bohol
In vergelijking met Aziatische landen als Indonesië en Thailand, valt het eten in de Filipijnen een beetje tegen. Je kunt er prima eten hoor, maar gerechten bestaan vooral uit veel gefrituurd voedsel, varkensvlees, rijst, bonen en weinig groenten. Hou je van verse vis, inktvis en garnalen, dan zit je op een eiland als Bohol wel goed. Er zijn genoeg restaurants, zeker in het wat meer toeristische Panglao. Ook zie je veel internationale invloeden terug in het eten en vind je overal wel Mexicaans. Wil je lokale gerechten proeven, probeer dan “adobo”, een vleesgerecht met kip, varken of inktvis gemarineerd in sojasaus, azijn en knoflook. Meestal geserveerd met rijst en ei. Ook lekker is “Kare Kare”, een stoofpot met varkensvlees, groenten en pindasaus. Simpel maar lekker is Pancit Canton (gebakken noedels met groenten). Als je toch al op de lokale tour bent, proef dan meteen lechon, geroosterd varkensvlees. Een typisch Filipijns toetje is Halo-Halo, dat uit ijs, fruit en bonen bestaat. Klinkt als een rare combi, is het ook 😉
Naast de restaurants en cafés staan er vaak langs de weg allerlei eetkraampjes met fruit, groenten en kant-en-klare gerechten. In de avond zie je rookpluimen de lucht in gaan, de Filipino’s zetten dan de bbq’s aan om vlees te grillen. Ben je een echte durfal (net als Leon) proef je lokale lekkernijen als kippenpoot of eendenembryo (balut).
Cactus Cantina Panglao
Heerlijk eten voor goede prijzen. Het gaat eigenlijk een beetje tegen onze principes in om Mexicaans te eten in de Filipijnen, maar de Filipijnse keuken is nou eenmaal niet geweldig. Deze kleine bar / restaurant is een goede plek voor lunch of diner. Een koud biertje kost nog geen euro. Let op, er zijn twee Cactus Cantina, de juiste ligt aan de overkant van The Reef. Alles op de kaart is om te smullen! Kies bijvoorbeeld voor quesedilla’s, fish taco’s, chilli nacos of pulled pork.
Shaka Panglao
Een relaxte plek voor ontbijt, lunch of diner, in het centrum van Panglao. Het eten is niet super goedkoop, maar alles is veganistisch en vers bereid. Vooral de pannenkoeken en bowls zijn lekker. Geniet van een goede kop koffie of gezonde maaltijd, zeker een aanrader in Bohol.
Zara’s Cafe
Een schattig café boven op een berg met uitzicht op de brug die het schiereiland Panglao aan het vasteland van Bohol verbindt. Ze serveren hier goede koffie, zelfgemaakte lekkernijen en vegetarische gerechten. De weg om er te komen is behoorlijk steil, maar prima te doen met een scooter. Zelfs als je niets wilt eten of drinken, is deze plek de moeite waard voor het uitzicht.
La Vara
Een heel sfeervol restaurant, waar je aan tafels kunt zitten of in een kleine tipi tent. Dit restaurant ligt lekker rustig buiten het drukke centrum van Panglao. De service is goed en snel, ook de porties zijn prima. Voor Filipijnse begrippen is La Vara wat duurder, maar dat maakt het lekkere eten en de romantische setting meer dan goed. Aanraders zijn de paella, garlic basil chicken en de pizza.
The Old Plantation
Het beste restaurant in Anda, alle maaltijd zijn heerlijk. The Old Plantation ligt direct aan het strand, je hebt dus een mooi uitzicht. Personeel is vriendelijk en behulpzaam, je komt hier niets tekort. Bestel bijvoorbeeld een frisse mangosmoothie of knapperige gamba’s. De weg ernaartoe is niet al te best, doe rustig aan en je komt er vanzelf.
Food & Fables
Dit is het sfeervolle restaurant van the Fox & the Firefly bungalows in Loboc. Zowel de accommodatie als het restaurant zijn dikke aanraders. De Belgische eigenaar heeft er echt wat moois van gemaakt en blijft verbeteren. Een stijlvol aangeklede plek met vriendelijk personeel en heerlijk eten. Probeer de samosa’s, mozarella cheese sticks, Ze hebben yummie toetjes zoals de mango float en cheesecake. Een geweldige vibe!
Overnachten op Bohol
Bohol is best een groot eiland, met Panglao als grootste toeristen hotspot. Op Panglao vind je de meeste accommodaties, van budget tot super deluxe. Zelfs in het hoogseizoen is er altijd nog wel ergens een plekje, maar de goed beoordeelde hotels en resorts boek je het beste vooraf. Vooral in plaatsen waar minder keuze is, zoals in Loboc, is het slim om van tevoren alvast je accommodatie te boeken. Onze aanraders:
- Siman Panglao – vanaf € 24 per nacht
Een modern hotel op een goede locatie waar je veel krijgt voor je geld. De kamers zijn ruim, schoon en comfortabel met uitzicht op het zwembad. Huur eenvoudig een scooter via het hotel en je bent binnen 10 minuten rijden in het centrum van Panglao. Er liggen een aantal restaurants en bars op loopafstand, maar een scooter is wel zo praktisch. Ze hebben een kleine supermarkt, handig als bijvoorbeeld wat drinken of snacks wilt kopen. Het zwembad mag iets beter onderhouden worden. Al met al een hele fijne plek voor een paar nachten.
- Fox and The Firefly Cottages – vanaf € 37 per nacht
De leukste plek om te overnachten in Loboc, naast de rivier. De bungalows zijn erg sfeervol ingericht en sommige hebben een fantastische buitendouche. Het doet een beetje Balinees aan. Je kunt makkelijk een scooter huren om zo de omgeving te verkennen. Of huur supboards en ga de Loboc rivier op. Verder is er nog een restaurant en yogaruimte, midden in de groene jungle. Deze accommodatie is altijd snel volgeboekt, dus wacht niet te lang.
- Island World Panglao – vanaf € 57 per nacht
Ruime kamers, vriendelijk personeel, een prachtig zwembad en eigen restaurant: dit is een perfecte plek om te ontspannen. Bonus: het resort biedt een gratis shuttle aan naar Alona Beach en het centrum van Panglao.
- Bohol-Lahoy Resort – vanaf € 22 per nacht
Deze accommodatie heeft ons verrast, niet vanwege het mooie uitzicht of de ruime kamers, maar het geweldige personeel dat er alles aan doet om je verblijf onvergetelijk te maken. In dit kleinschalige familieresort wordt je – als je daarvoor openstaat – ondergedompeld in de Filipijnse gastvrijheid en cultuur. Het is vrij afgelegen, maar met de scooter kun je alle kanten op. Soms neemt de eigenaresse je zelfs mee op trips. We hadden 2 nachten gepland, maar bleven uiteindelijk meer dan 9 nachten. Verwacht geen luxe, want het is vrij basic. In het restaurant kun je goed eten, al is de menukaart wat beperkt. Vanaf je bungalow loop je via een trap zo de heldere zee, waar je goed kunt snorkelen. Waterschoenen of duikschoenen zijn wel nodig. Wil je duiken, raden we een ander resort aan in Anda.
- Magic Oceans Dive Resort – vanaf € 75 per nacht
Een mooi resort in Anda met een restaurant, zwembad en spa dat zich vooral richt op duikers. Het personeel is supervriendelijk en de kamers zijn ruim en schoon. Het resort ligt pal aan de zee, heeft een eigen duikcentrum en goede snorkelmogelijkheden.
- Casa Amihan – vanaf € 80 per nacht
Een prachtige plek om te relaxen met een privé strand, mooie kamers, en behulpzaam personeel. Vanuit je kamer heb je uitzicht op zee. Casa Amihan heeft een zwembad, eigen restaurant en gratis wifi. Ideaal voor rustzoekers!
Reizen naar Bohol
Bohol ligt centraal en is daardoor makkelijk te bereiken vanuit de omliggende eilanden en grote steden. Aangezien je de Filipijnen waarschijnlijk binnenkomt op Manilla of Cebu, kun je Bohol eenvoudig toevoegen aan je reisroute. Het eiland wordt vaak gecombineerd met een bezoek aan Cebu, Siquijor en het westen van Negros / Apo Island.
Per vliegtuig
De snelste en meest handige manier om Bohol te bereiken, is per vliegtuig. Vanuit Manilla gaan er directe vluchten naar Bohol-Panglao International Airport, bijvoorbeeld met Air Asia, Cebu Pacific of Philippine Airlines. De vlucht duurt 1,5 uur en kost circa 30 euro.
Per boot
Een andere optie om Bohol te bereiken is per boot. De belangrijkste toegangspoort is Tagbilaran, de hoofdstad van Bohol. Veerboten en snelle catamarans vertrekken vanuit Cebu City. De boottocht van Cebu (Pier 1) naar Tagbilaran duurt ongeveer 2 uur en kost rond de PHP 800 (13 euro). Oceanjet is een betrouwbare en goede speedboot, tickets boek je eenvoudig via 12GOAsia. Dezelfde maatschappij vaart ook naar Siquijor en Dumaguete (Negros).
TIP ♥ – Boek je vliegtickets zo ver mogelijk vooruit om kosten te besparen. Dit kan zomaar de helft schelen. Tickets voor de ferry kun je ook vooraf boeken, of je moet vroeg naar de haven gaan op de dag van vertrek. Het is een flinke chaos, zeker bij de rijen van de ticketverkoop. Laat je niet verleiden door verkopers op straat die beweren dat je niet in de rij hoeft te gaan staan.
Vervoer op Bohol
Bohol is nog redelijk groot en zeker niet in één dag rond te rijden. De makkelijkste manier om de highlights te zien, is om twee of meer nachten op een bestemming te blijven en vanuit daar een scooter te huren. Je betaalt ergens tussen de 300 en 600 PHP per dag (5 – 10 euro) afhankelijk van het type scooter en hoelang je huurt. Wij begonnen in Panglao, reden daar drie dagen rond, namen een tricycle naar Loboc, waar we drie nachten bleven en twee dagen een scooter huurden en namen vervolgens een openbare minibus naar Anda. Ook daar huurde we weer een scooter om uitstapjes te maken naar rijstvelden, lokale dorpen, stranden en watervallen.
Op Bohol is er redelijk goed openbaar vervoer, zeker langs de hoofdweg in het zuiden. Je herkent de grote ceres bussen al snel. Een andere opties zijn de minibusjes, deze rijden ook vaste routes, de eindbestemming staat op een bordje in het raam. Vertel de chauffeur waar je heen wilt, dan droppen ze je af, zolang dit langs de route ligt. Tot slot zijn er nog taxi’s, maar vanwege de prijs kun je deze beter vermijden. Tricycles rekenen vaak ook veel te veel, maar zijn nog altijd goedkoper. Probeer vooral wat van de prijs af te krijgen. Zeker bij aankomst in de haven van Tagbilaran vragen ze absurde prijzen (400 – 500 PHP) naar Panglao. Dit kun je voorkomen door de haven uit te lopen en daar een tricycle te nemen naar Dao Bus Terminal. Hiervan kun je een jeepney pakken of met de lokale bus reizen.
Beste reistijd voor Bohol
Bohol heeft een tropisch klimaat met een droog seizoen en een regenseizoen. De beste reistijd is van november tot juni, met gemiddelde temperaturen tussen de 24°C en 31°C. Het is vooral zonnig, al kan er altijd een bui vallen, want het blijft een tropisch land. Het regenseizoen loopt van mei tot november, met de piek in juli en augustus. Het wordt niet koud, maar de kans op regen neemt wel toe. Regenbuien zijn vaak hevig en kort van duur. Wij bezochten Bohol een keer in oktober en een keer in april, beide maanden hadden we zon en regen. Soms wordt Bohol getroffen door een tyfoon, zoals op december 2021 (Odette). Dit komt niet vaak voor gelukkig. Het helpt om de weerberichten in de gaten te houden en flexibel te blijven in je planning.
Wil je meer weten over Bohol in de Filipijnen of heb je vragen of advies nodig voor één van jouw reizen? Volg ons op Instagram, Tiktok of Youtube voor nog meer tips en reisinspiratie!
Een van de beste boeken om mee te nemen op jouw reis is de Lonely Planet Filipijnen. Zo ben je goed voorbereid en haal je alles uit je reis.
