Ben je weleens ziek geworden op reis? In tropische gebieden is de kans groot dat je wordt gestoken door bepaalde insecten, zoals muggen. Alleen een paar muggenbulten is nog te voorzien, maar muggen dragen soms ook weleens ziektes met zich mee, waaronder dengue. Als je gestoken wordt door een mug met dengue, merk je dit meestal na een aantal dagen. In sommige gevallen is dengue zelfs dodelijk, al uit het zich vaker als een soort heftige griep. Wat is dengue precies? Hoe weet je dat je het hebt en wat kun er eraan doen? In dit blog vertellen we alles over dengue, gebaseerd op onze eigen ervaringen.
*We geven geen medisch advies, maar delen onze eigen ervaringen en de kennis van reizende artsen die we gesproken hebben over dengue. Wordt je ziek op reis en denk je dat het dengue is, zoek dan zo snel mogelijk medische hulp.
In dit blog:
Wat is dengue?
Dengue, dat ook wel bekend staat als knokkelkoorts, is een virus dat wordt overgedragen op mensen door bepaalde soorten muggen. Misschien heb je weleens gehoord van de Aziatische tijgermug of de Gelekoortsmug, beide mogelijke dragers van dengue. Je kunt deze muggen herkennen aan de witte strepen op hun (achter)poten. Er zit ook een witte streep op hun lijfje, maar dat is wat lastiger te zien. Het heeft weinig zin om iedere mug die je lastigvalt te identificeren, in de meeste gevallen heb je het toch niet door. Dengue muggen komen het meeste voor in tropische gebieden, waar het lekker warm en vochtig is. Wordt je gestoken door een besmette mug, komt het virus in je bloed en kun je daar (flink) ziek van worden.
Wist je dat: waar normale muggen meestal actief zijn tijdens schemering en in de avond, zijn dengue muggen overdag actief! Dat betekent dat je continue moet smeren met anti-muggenlotion om ze op een afstand te houden.
Symptomen bij dengue
Krijg je dengue, dan gaat je lichaam hard aan de slag om het virus te verdrijven. De symptomen van dengue hebben veel weg van een hevige griep. Je hoeft er trouwens niet ziek van te worden, dit hangt af van je leeftijd, immuunsysteem, algehele gezondheid etc. Jonge kinderen, ouderen, zwangere vrouwen en mensen met chronische ziektes hebben een hoger risico om ziek te worden. Dengue is gelukkig niet besmettelijk. Dit zijn de symptomen, vaak een combinatie:
- vermoeidheid
- hoofdpijn
- misselijkheid
- koude rillingen
- koorts
- huiduitslag
- keelpijn
- hoesten
- pijn in spieren, gewrichten en botten
Ben je gestoken door een dengue mug, duurt het ongeveer 3 tot 14 dagen voordat je er iets van merkt. De meeste mensen blijven een paar dagen tot maximaal een week ziek, daarna trekken de klachten vanzelf weg. Het is natuurlijk ontzettend balen als dit tijdens je vakantie gebeurt. Ben je na een week nog niet de oude of reageer je erg heftig op de dengue infectie? Bezoek dan voor de zekerheid het ziekenhuis. Helemaal als je last krijgt van bloedend tandvlees, een bloedneus of donkerrode vlekjes op de huid. De bloedingen kunnen ook ontstaan in je organen, met het zogeheten dengue shock syndroom als gevolg.
4 typen dengue
Er zijn vier typen van het denguevirus. Na een infectie heb je antistoffen voor één variant. Wordt je nogmaals gestoken door een mug met een ander type dengue, wordt je waarschijnlijk wéér ziek. Vreemd genoeg is een tweede of derde besmetting veel heftiger en gevaarlijker. Normaal gesproken maak je antistoffen aan, waardoor je bij een volgende besmetting minder heftig (of niet) ziek wordt. Bij dengue zit het net even anders in elkaar, dat komt omdat er 4 verschillende types zijn. Je lichaam maakt antistoffen aan voor één type, en denkt hiermee ook de andere types te kunnen bestrijden.
Daar is waar het mis gaat. Bij een nieuwe infectie met een ander type dengue, gaan de eerder aangemaakte antistoffen zich binden aan de virusdeeltjes om ze uit te schakelen. Dat lukt niet, met als gevolg dat ze worden opgenomen door receptoren (eiwitten in immuun cellen) en het virus zich daar razendsnel vermenigvuldigd. Als reactie daarop wordt je afweersysteem overactief, en dood niet alleen de ziekteverwekkers, maar ook je goede cellen. Uiteraard is dit niet al te best voor je lichaam en kan in sommige gevallen levensbedreigend zijn.
Waar komt dengue voor?
Er worden jaarlijks miljoenen mensen besmet met dengue, de boosdoeners zijn meestal de Aziatische tijgermug en de gelekoortsmug. Deze muggen komen vooral voor in tropische gebieden, zoals Afrika, Zuidoost-Azië, het Caribisch gebied, Midden-Amerika en Zuid-Amerika. Steeds meer Nederlanders komen in aanraking met dengue, gemiddeld ligt dit aantal tussen de 100 en 150 besmettingen per jaar. Ga je bijvoorbeeld op vakantie naar Thailand of Curaçao, is er een kans op dengue. Tijgermuggen zijn ook al gespot in het Middellandse Zee gebied en verspreiden zich steeds sneller naarmate het klimaat warmer wordt. We hebben ze in Nederland nog niet gezien, maar waarschijnlijk vliegen ze hier ook al wel rond…
Nou hoef je niet meteen alle tropische landen van je bucketlist af te strepen 😉 Jezelf beschermen met kleding, muggenspray en een klamboe is vaak genoeg om het risico flink te verlagen. Wij reizen al bijna 20 jaar naar tropische landen en alleen Lizette heeft het één keer opgelopen. Er is geen medicijn om dengue te behandelen, preventie is daarom extra belangrijk. En anders is het een kwestie van uitzieken en goed in de gaten houden of je symptomen niet verergeren. Sinds april 2023 is er een vaccin tegen dengue, met name voor reizigers die al eens eerder dengue hebben gehad.
Onze ervaring met dengue
Helaas kan ik (Lizette) uit ervaring vertellen hoe het voelt als je ziek wordt van het dengue virus. Ik heb namelijk dengue gehad tijdens mijn reis door het tropische noorden van Australië (regio Darwin) en was er zeker vier á vijf dagen goed ziek van. Het begint bij een muggensteek, wat vrij eenvoudig gebeurt zonder dat je het door hebt. Sta je bijvoorbeeld even stil tijdens een wandeling door de jungle? In een paar seconden kun je al gestoken worden. Zelfs als je je goed insmeert met DEET, weten muggen je op de een of andere manier alsnog ergens te steken. Soms zelfs door je kleding heen!
Knokkelkoorts op reis
Het begin van ziek worden door dengue, had voor mij veel weg van een gewone griep. Ik had hoofdpijn, koude rillingen, moe en was misselijk. We stonden op een camping met onze minibus, gelukkig mocht ik van de eigenaren in één van de cottages verblijven zodra ik ziek werd. Ik vond het vreselijk om de hele dag op bed te liggen, maar kon aan de andere kant ook niets anders. En het ergste is: zelfs op bed liggen is niet comfortabel. Ik voelde namelijk een pijn in mijn hele lichaam, alsof ik ‘beurse botten’ had. Dat kan natuurlijk helemaal niet, maar zo voelde het wel. Vooral op mijn zij liggen was ondragelijk, mijn heupbot deed zeer! Vandaar dat dengue de naam knokkelkoorts heeft. In geen enkele ligpositie lag ik comfortabel, na een half uur moest ik weer draaien door de pijn. Pijnstillers werkten amper, althans niet voor die pijn waardoor ik niet kon liggen en slapen.
Genezen van dengue
Koppig als ik ben, vond ik het alsnog niet nodig om een arts op te zoeken. Het was meer dan een uur rijden naar Darwin, dat vond ik teveel gedoe. De tweede en derde dag waren het hoogtepunt van de ziekte. Ik hield niets binnen en had al twee dagen geen eten op. De hoofdpijn kon ik redelijk bestrijden met pijnstillers, maar omdat ik door de ‘bottenpijn’ niet kon slapen, kropen de dagen én nachten voorbij. Ik werd gek van het in bed liggen en niets doen. Op dag 4 merkte ik gelukkig verbetering, ik kon langzaamaan weer dingen eten en eindelijk werd de pijn in mijn gewrichten ook minder. Na zo’n 5 dagen was ik weer de oude, nog steeds ervan overtuigd dat het gewoon een tropisch griepje was. Toevallig spraken we een maand later twee reizende Duitse artsen waar ik dit verhaal aan vertelde, en die zeiden meteen; je hebt dengue gehad, je had beter naar het ziekenhuis moeten gaan. Oeps…. Nouja, ik heb het overleefd 😉
Dengue voorkomen
Muggen zijn gewoon heel vervelend, of ze nou een virus bij zich dragen of niet. Niemand wil op vakantie een lichaam vol jeukende muggenbulten. Je wilt sowieso niet gestoken worden, dus doe je er goed aan ze zoveel mogelijk te weren. Zowel overdag als ’s nachts! Wil je voorkomen dat je dengue krijgt, of andere nare ziektes zoals het zikavirus, volg dan de onderstaande tips:
- Draag zoveel mogelijk luchtige, bedekkende kleding. Linnen of katoen zijn fijne stoffen in tropische gebieden. Draag lichte kleuren, want muggen worden juist aangetrokken door donkere kleuren.
- Smeer je in met een antimuggenmiddel zoals DEET. We zijn zeker geen fan van dit chemische goedje, maar soms is het niet anders. Neem alle plekken mee, zoals je enkels en de achterkant van je nek.
- Misschien denk je dat het een goed idee is om die sterke DEET lucht te maskeren met een lekkere parfum of aftershave. Helaas, daar komen muggen juist op af. Vermijd ook sterk geurende deodorant.
- Slaap onder een klamboe, de meeste accommodaties in tropische landen hebben er wel een boven het bed hangen. Of anders is er een airco of ventilator, waar je muggen mee kunt weren. Eventueel kun je ook zelf een klamboe meenemen op reis.
Vaccinatie tegen dengue
Vanaf het voorjaar van 2023 is het mogelijk om je te laten vaccineren tegen dengue. Hiermee voorkom je dat je ernstig ziek wordt en in veel gevallen merk je er amper wat van, mocht je wel dengue oplopen. Het vaccin is vooral bedoeld voor mensen die al eens eerder besmet zijn geraakt met dengue. Heb je nog nooit dengue gehad, maar wil je wel graag het vaccin? Daar zijn vast ook mogelijkheden.
Zoals bij de meeste vaccinaties, bestaat ook het vaccin tegen dengue uit verzwakte virusdeeltjes. Je hebt twee doses nodig, met een tussentijd van minimaal 3 maanden. Na de vaccinatie kun je – tot zo’n 2 weken – last krijgen van soortgelijke symptomen die dengue veroorzaakt; onder andere hoofdpijn, vermoeidheid, koorts en gewrichtspijn. Let op, het is een nieuw vaccin, ze weten dus nog niet precies hoelang je beschermd bent. Meer lees je op de website van de GGD.
Tips als je dengue hebt
Als je met alle maatregelen tóch dengue krijgt, zit er niets anders op dan uitzieken. Er bestaat geen medicatie voor, je lichaam moet het zelf uitvechten. Zoek een comfortabele plek waar je tot rust kunt komen en pas de onderstaande tips toe om de pijn en het ongemak te verlichten. Hopelijk ben je er snel weer bovenop!
- Heb je er last van (hoofd)pijn en koorts, dan kun je paracetamol nemen. Gebruik géén bloed-verdunnende pijnstillers zoals ibuprofen en aspirine. Dit omdat er een risico op bloedingen is.
- Blijf water drinken, het beste is om regelmatig kleine slokjes te nemen. Voorkom uitdroging door af en toe een zakje ORS aan je water toe te voegen. Dit is een combinatie van suikers en zouten.
- Zoek afleiding, zoals het lezen van een boek of het kijken van een serie. Afhankelijk van hoe beroerd je bent, kan het helpen om jezelf af te leiden van de pijn met entertainment. Probeer anders zoveel mogelijk te slapen.
- Vind het een fijner idee om toch naar het ziekhuis te gaan? Neem eerst even contact op met je reisverzekering, om te checken of je dit volledig vergoed krijgt. Je gezondheid voor, maar op een onverwachte, hoge ziekenhuisrekening zit niemand te wachten.
We hopen dat je na het lezen van dit blog over dengue nog steeds naar tropische bestemmingen wilt reizen. De kans dat je dengue krijgt, is niet zo groot. Zeker niet als je preventief alles al doet om muggen op afstand te houden.
Heb je vragen of advies nodig voor één van jouw reizen? Volg ons op Instagram, Tiktok of Youtube voor nog meer tips en reisinspiratie!
