Ben je veel op reis, dan krijg je gegarandeerd te maken met vervelende insecten. Bijvoorbeeld muggen, dat irritante gezoem en de jeukende muggenbulten zijn geen pretje. Een minder bekend insect waar reizigers – inclusief wijzelf – soms helemaal gek van worden, zijn zandvliegen (sandflies). Misschien heb je weleens last gehad van kleine, jeukende bultjes en had je geen idee welk insect dit was. De kans is groot dat zandvliegen de boosdoener zijn. In dit blog leer je hoe je zandvliegbeten herkent, voorkomt en behandelt. Zo ga je goed voorbereid op reis en heb je zo min mogelijk last van zandvliegen.
In dit blog:
Wat zijn zandvliegen?
Zandvliegen zijn piepkleine insecten die voorkomen in warme, vochtige omgevingen. Het zijn parasieten die zich voeden met bloed van mensen en dieren, vooral tijdens zonsopkomst en -ondergang. Zandvliegen zijn veel kleiner dan muggen (tussen de 1,5 en 3 millimeter groot) en maken geen zoemend geluid. Ze hebben een lichtbruine, tot zwarte kleur, waardoor ze lastig te zien zijn. Zandvliegen worden aangetrokken door warmte, geur, en beweging.
Spot je één zandvlieg? Dan zijn er altijd meer in de buurt. Is het nog niet te donker, dan kun je ze zien als een zwerm die een beetje ‘klungelig’ rondvliegt. Check tegen de schemering of je kleine, donkere stipjes op je huid ziet, vaak zijn het zandvliegen. Je voelt ze soms bijten, maar in veel gevallen heb je niets door. Totdat de bultjes verschijnen en de jeuk begint… Goed nieuws: na zonsondergang heb je geen last meer van zandvliegen. Ze worden pas in de vroege ochtend weer actief. In gebieden met veel zandvliegen, kun je er ook overdag last van hebben.
WEETJE – Zandvliegen hebben per land verschillende benamingen. Zo staan ze in de Filipijnen bekend als nik-nik, in Mexico als papalotla en in Nieuw-Zeeland als midges.
Waar vind je zandvliegen?
Anders dan hun naam doet vermoeden, kom je zandvliegen niet alleen op stranden tegen. Deze kleine mugjes leven in tropische en subtropische gebieden waar de lucht vochtig is, maar zitten ook in bossen en rond modderige gebieden. Regio’s met een hoge luchtvochtigheid zoals Zuidoost-Azië, Zuid-Amerika, het Caribisch gebied en delen van Afrika zijn de populairste leefgebieden van zandvliegen. Maar ze komen ook in sommige delen van Zuid-Europa voor, bijvoorbeeld rond de Middellandse Zee. Zandvliegen verschuilen zich graag op plekken waar ze overdag kunnen rusten, zoals in kieren, spleten en dichte begroeiing van planten en bomen.
Onze eerste aanraking met zandvliegen was in de Milford Sounds in Nieuw-Zeeland. Daar wemelt het van de zandvliegen door het natte, groene klimaat waar ze dol op zijn. De mistige bossen, watervallen en rivieren maken deze plek perfect voor zandvliegen om te leven en zich voort te planten. Voeg daar nog eens alle bezoekers aan toe die ze aantrekken, en voilà – je hebt een zandvliegenparadijs!
Ziektes overgedragen door zandvliegen
In sommige gebieden, vooral in Zuid-Amerika en Azië, kunnen zandvliegen een parasiet Leishmania overdragen, die leishmaniasis kan veroorzaken. In populaire toeristische bestemmingen is het risico meestal laag. Leishmaniasis door zandvliegbeten komt in drie varianten: huidleishmaniasis (pijnlijke zweren op de huid), inwendige leishmaniasis (koorts, gewichtsverlies, opgezette organen), en slijmvliesleishmaniasis (zweren in de neus en mond). Maak je hier niet te druk om, wij zijn tientallen keren gebeten door zandvliegen, de kans op besmetting is vrij klein.
Zandvliegen beet herkennen
Zandvliegbeten lijken op kleine muggenbulten. Dit zijn enkele symptomen waaraan je een zandvliegbeet kunt herkennen:
- Rode, jeukende bultjes
Net als bij muggenbeten, veroorzaken zandvliegbeten rode bultjes op de huid die flink jeuken. - Meerdere beten
Je ziet een een soort clusterpatroon op de huid waar je gebeten bent. Er zijn meerdere bultjes, op bijvoorbeeld je enkels, handen of nek. Een zandvlieg bijt meerdere keren! - Langere genezingstijd
Waar een muggenbult meestal na 2 tot 3 dagen weg is, kun je van zandvliegbeten tot wel 2 weken last houden. - Zwelling en irritatie
De een reageert heftiger op de beten dan de ander. Heb je pech, dan zwellen de bultjes op of gaan ze ontsteken.
TIP ♥ – Probeer niet te krabben! Het is lastig, maar van krabben wordt de jeuk nóg erger. Verderop in dit blog geven we tips hoe je de jeuk kunt verminderen.
Beten van zandvliegen voorkomen
Voorkomen is beter dan genezen, en dat geldt zeker voor zandvliegbeten. Die aanhoudende jeuk wil je echt niet. Verminder de kans op beten met de volgende tips:
Draag bedekkende kleding met een lichte kleur
Zandvliegen kunnen door dunne kleding heen bijten, dus het dragen van lichte, maar strakke kleding helpt om beten te voorkomen. Vermijd korte broeken en tanktops, vooral in de avond. Let op: zandvliegen worden aangetrokken door donkere kleuren, zoals zwart, donkerblauw, en donkerbruin. Wil je niet een magneet voor zandvliegen zijn, trek dan kleding met lichte kleuren aan zoals wit of pastelkleuren.
Gebruik insectenwerende middelen
DEET is een effectief afweermiddel tegen zandvliegen en andere insecten. Kies voor een anti-insectenspray of lotion met minstens 20-30% DEET. Heb je liever een natuurlijke optie? Citronella, kokosolie en eucalyptusolie helpen om zandvliegen op afstand te houden. Ook een zelfgemaakt middeltje met azijn en water schijnt te helpen. Dat is niet echt een lekker luchtje, maar dat is nou juist het punt 😉
Smeer jezelf in met zonnebrandcrème
Heb je geen insectenspray in de buurt, dan kun je altijd nog zonnebrand op je huid smeren. Dit verbergt de geur van je huid / zweet.
Speciale klamboes
Kies voor een fijnmazige klamboe, want anders vliegen ze er gewoon doorheen. Heb je last van zandvliegen tijdens het wandelen, kan een hoed of pet met hoofdnet handig zijn. Niet heel fotogeniek, wel effectief. Reis je met een campervan door gebieden waar veel zandvliegen zitten, hou dan deuren en ramen dicht. Of zorg dat je camper is uitgerust met vliegenschermen (voor de ramen bijvoorbeeld).
Zandvlieg beten behandelen
Ben je ondanks alle voorzorgsmaatregelen toch gebeten? Geen paniek. Hieronder geven we een paar tips om het ongemak van zandvliegbeten te verminderen en het genezingsproces te versnellen:
Kalmeer je huid met aloë vera
Wat ons betreft één van de beste, natuurlijke middeltjes tegen alle insectenbeten. Aloë vera heeft ontstekingsremmende eigenschappen en werkt erg goed om de jeuk te verminderen. Een gel met aloë vera is bijna overal verkrijgbaar.
Tea tree olie
Tea tree olie heeft een antibacteriële en kalmerende werking. Verdun een paar druppels tea tree olie in een draagolie zoals kokos- of olijfolie, en breng het aan op de beten. Goed om te weten: Tea tree olie heeft een sterke geur, niet iedereen vind het lekker.
Gebruik ijsklontjes
Koel de beetplekken met een ijs om de zwelling en jeuk tijdelijk te verlichten. Houd de ijsklontjes een paar minuten op je bultjes en herhaal indien nodig.
Huidcrèmes met menthol of kamfer
Er zijn aardig wat anti-jeuk middeltjes verkrijgbaar. Producten met menthol of kamfer geven een verkoelend effect en verminderen de jeuk. Gebruik deze middelen om de jeuk de eerste dagen draaglijk te maken.
Heb jij nou echt DE oplossing om beten van zandvliegen te voorkomen of verlichten? Help andere reizigers en laat het ons hieronder weten in een reactie.
Heb je vragen of advies nodig voor één van jouw reizen? Volg ons op Instagram, Tiktok of Youtube voor nog meer tips en reisinspiratie!
